مهارت تصمیم گیری

بدون ترديد ، تصميم گيري يكي از مهم ترين مهارت هاي زندگي است ؛ زيرا فرد همواره بايد يك راه را از ميان راه هاي گوناگون انتخاب كند. انسان ها روزانه تصمیماتی می گیرند که برخی مهم و بعضی کم اهمیت هستند. تصمیم گیري در برخی موارد کار ساده اي نیست، زیرا آینده افراد را تحت تاثیر قرار می دهد. هم از این رو، مهارت تصمیم گیري اهمیت زیادی دارد

اما اگر شخص براي اخذ تصميم مهارت كافي نداشته باشد قادر به تصميم گيري نخواهد بود و در نتيجه ، يا تعارضات و تنش هاي ناشي از آن را تحمل خواهد كرد يا با  تصميم گيري غير منطقي و نادرست ، به افسردگي ، اضطراب و ساير ناراحتي ها دچار خواهد شد . اهم موارد تصميم گيري در دانشجویان ، به انتخاب شغل ، انتخاب رشته تحصيلي ، انتخاب همسر ، ادامه تحصیل،  بر می گردد . در حالي كه قلمرو اين مهارت ، بسيار وسيع است و از جزئي ترين رفتارها تاكلي ترين و مهم ترين آن ها را شامل مي شود . به همين دليل ، مهارت تصميم گيري ، درتأمين بهداشت روان بسيار اساسي است.

گام های مهم تصمیم گیری

بهتر است ابتدا  بدانیم که برای هر مساله یا موقعیتی، راه حل های متفاوت و متعدد وجود دارد، اتخاذ هر گونه تصمیم یا حتی تصمیم نگرفتن، پی آمدهایی دارد.

الف: اطلاعات لازم را در مورد تصمیم خود جمع آوری کنید.

ب: انتخاب ها یا راه حل های متفاوت مربوط به تصمیم خود را ثبت کنید. در جمع آوری اطلاعات، ارزش ها، هدف ها، مسائل فرهنگی و مجموعه چیزهایی که ضروری است، باید مد نظر قرار گیرند.

ج: نقاط قوت و ضعف هر انتخاب را نوشته و آن ها را ارزیابی کنید.

د: تصمیم لازم را براساس ارزیابی راه حل ها، بگیرید و دلایل خود را برای اتخاذ آن تصمیم مکتوب کنید.
 

مراحل اصلی در تصمیم گیري

مهارت تصمیم گیري به ما کمک می کند تا با اطلاع کافی از اهداف واقع بینانه خود، از بین راه حل ها بهترین گزینه را انتخاب کرده و اجرا کنیم. افراد براي تصمیم گیري مطلوب باید به نکات زیر توجه کنند:

تعیین و تشخیص مسئله

هدف گذاري و تعیین این که چه می خواهید، تصمیم گیری مهمی است. اول باید بدانید مسئله مورد نظرتان چیست؟ شناخت مسئله، وادارتان می کند برنامه ریزی کنید. مسئله بعدي در تعیین زمان رسیدن به هدف است.

تشخیص راه حل هاي مربوطه

باید راه هاي مختلف و متعددي را مد نظر قرار دهید. همیشه چند راه حل مختلف را ارزیابی کنید تا در صورت شکست، روحیه تان خراب نشودوراههايدیگرراامتحانکنید.

عوامل فردي زیادی در تصمیم گیري ها و راهی که براي رسیدن به هدف انتخاب می کنید، تاثیر می گذارند:

- اعتماد به نفس:افرادي که اعتماد به نفس زیادی دارند در تصمیم ها منطقی تر رفتار می کنند و راه حل هاي منطقی را بر می گزینند.

- استقلال فکري: اگر نتوانید استقلال فکري تان را حفظ کنید، در تصمیم گیري این پا و آن پا خواهید کرد.

- آمادگی براي پذیرش مسئولیت تصمیم هایی که می گیرید: هر تصمیمی که بگیرید، عواقب آن تا حدودي قابل پیش بینی است.

- عدم ترس از خطر کردن: هر تصمیمی ممکن است عواقب ناخوشایندي به همراه داشته باشد. ترس، مانع موفقیت می شود، ولی باید شرایطی فراهم کنید تا بدون ترس تصمیم بگیرید.

- مشورت با دیگران: روحیه مشورتی داشته باشید. همیشه چند فکر بهتر از یک فکر عمل می کند. در بسیاري موارد شما به دلیل هیجان زدگی ناشی از معضل پیش آمده ممکن است نتوانید منطقی رفتار کنید.

تشخیص راه حل

ممکن است یک راه حل براي هدفی خاص موثر باشد و برای هدفی دیگر ویران گر. به این مسئله در مشورت ها توجه کنید.

انتخاب بهترین راه حل

انتخاب، بدون تردید یکی از روش هاي پیشنهاد شده براي رسیدن به هدف است. با ارزیابی و مشورت کردن، به این نتیجه می رسید. بهترین روش، کم نقص ترین انتخاب

اجرا

تا زمانی که اقدام نکنید، هدف و مشکل سرجاي خود باقی می مانند. دست به کار شوید، نترسید و هر چه پیشبروید،نقایصکارمشخصخواهندشد. آنگاهباانعطافپذیريوتوجهبهشرایطروزتصمیمبگیرید. دراجرايتصمیمتانمیتوانیدازبرخیازدوستانوهمکارانکمکبگیرید.

نمونه هایی از تصمیم گیری های غیرمنطقی و ضعیف

- اجتناب کردن:فردی که خود را در اجتماع یا حفظ ارتباط با افراد جامعه ناتوان می بیند از حضور در فعالیت های گروهی خودداری می کند.

- به تعویق انداختن:در این مورد شخص، تصمیم گیری های خود را به آینده موکول می کند، مثل عدم انجام وظایف، عدم مواجهه با مشکلات موجود و...

- انتخاب بدون مطالعه:در این حالت فرد راه حلی را انتخاب می کند که به نظر او درست است در حالی که ممکن است تنها یکی از پیامدهای احتمالی آن را در نظر داشته باشد. مثلاً صرفاً به خاطر پذیرفته شدن در گروه، با فعالیت آن ها، هم نوایی کند.

پس آن چه که مهم است، این است که ما به عنوان پدر و مادر، به هنگام مواجهه با مشکل، بتوانیم به درستی با آن روبه رو شده و در صدد حل آن برآییم. بعضی افراد در مقابل کوچک ترین مساله و مشکل دچار پریشانی، آشفتگی و ناراحتی می شوند و در مقابل ناملایمات زندگی آسیب پذیرند. این افراد وجود مشکل را دلیل بر ضعف، بی کفایتی و نادانی خود می دانند و از مشکلات فرار می کنند و بدون تفکر، رفتار می کنند و از عزت نفس پایینی برخوردارند، لذا قادر به پیش بینی رفتارها و پیامدهای رفتار خود نیستند، دچار سردرگمی شده و برای مشکلات خود فقط یک راه حل دارند و اگر به نتیجه نرسند به دلیل عدم پیگیری سایر راه حل ها، آشفته می شوند و همیشه با ناکامی مواجه هستند. در مقابل افرادی وجود دارند که سخت ترین مشکلات را پشت سر می گذارند، این افراد نه تنها دچار آسیب و مشکل نمی شوند، بلکه به نظر می رسد که پس از تحمل مشکل و حل آن، به بالاترین سطح ناتوانی و قدرت می رسند.پس سعی کنیم که الگوی خوبی برای فرزندانمان باشیم.

مهارت «نه» گفتن

يكي از مهارت‌هاي مهم زندگي، مهارت «نه» گفتن است. هر انساني مي‌تواند با آموختن و گسترش آن به مرور زمان به‌راحتي به ديگران پاسخ منفي بدهد. كسي كه اين مهارت را مي‌آموزد به‌راحتي مي‌تواند كارهايي را كه دوست ندارد رد كند و بسيار مؤدبانه در مقابل خواسته‌هاي غير منطقي اطرافيان، پاسخ منفي داده و از استرس، نگراني وخشم ناشي از پذيرش اجباري درخواست‌هاي اطرافيان در امان بماند.

اين مهارت مانند ساير مهارت‌هاي زندگي بايد از همان ابتداي كودكي فراگرفته شود، تا شخص در بزرگسالي از رويارويي و برخورد با اطرافيان نترسيده و بدون هراس موقعيت‌هايي را كه به هر شكل مشكلات جدي براي وي ايجاد مي‌كند نپذيرد. مهارت «نه» گفتن يعني اعتماد به نفس، اراده و پافشاري بر حقوق خود و نبايد به اشتباه به‌معني مخالفت محض با ديگران از آن برداشت شود..

رضا فقط 13سالش بود. اما افکار خودش را می شناخت واز صحبت کردن در باره آنها نمی ترسید. برادر بزرگش علی ویکی از دوستانش حسین، به همراه رضا برای بازی فوتبال از منزل خارج شدند.پس از یک ساعت توپ بازی، به سمت درختی رفتند وزیر سایه آن نشستند. حسین مقداری حشیش از جیبش در آورد وآن را درون سیگاری پیچید وبه علی داد ویکی هم برای خودش درست کرد .سپس پرسید : باید برای این بچه هم درست کنم ؟ علی گفت : حتما .وقتشه که اونم دست بکار بشه. با ما همراه میشی مگه نه رضا؟

رضا آرزو می کرد که می توانست ناپدید شود، اما چگونه چنین کاری انجام می داد. بنابراین گفت : نه متشکرم. علی گفت بسیار خوب عزیزم وهمراه حسین شروع به کشیدن سیگار کردند.

گاهی اوقات کار با یک نه گفتن مؤدبانه به همین سادگی تمام می شود این نه گفتن واقعا به امتحان کردنش می ارزد اما گاهی اوقات هم این طور نمی شود، به چند نمونه زیر توجه کنید :

تصور کنید که حسین وعلی بیشتر اصرار می کردند در نتیجه رضا هم بیشتر به روی جواب نه پافشاری می کرد تا بالاخره آنها را تسلیم کند علی احتمالادر آخر با طعنه می گفت : فکر نمی کنم دلش بخواد این کار رو انجام بده. رضا به هدفش می رسید وهمه چیز همینطور تمام می شد. رضا اعتماد به نفس کافی برای رد کردن چیزی که آن را نمی خواست داشت شما نیز می توانید چنین کاری انجام دهید .

وسوسه عروس هزار چهره می باشد.که از هر راهی وارد می شود

مهارت نه گفتن را تمرین کنیم

1- اگه کسی مواد تعارف کنه باید چکار کنیم ؟

سعی کنیم کاری که خودمان می خواهیم انجام بدیم نه کاری را که دیگری از ما می خواد اگه در مقابل فشار دوستی قرار گرفتیم ومارا مجبور به مصرف مواد کرد خیلی راحت ومؤدبانه بهش بگوییم : نه یا موضوع را عوض کنیم مثلا بگیم : بهتر نیست بریم سینما یا گردش و...؟

واگر بتونیم به دوست خودمان نه بگوییم یک هنره باید این را قبول کنیم که نه گفتن میتواند در خیلی جاها به ما کمک کند این مهارت رو در خودمان تقویت کنیم واز همین امروز رودر بایستی رو کنار بذاریم واین تمرین را شروع کنیم

2- اگه دوستانمون زیاد اصرار کردند چی ؟

از قبل جوابهایی را برای اصرار بیش از حد آماده کنیم (یه جایی کار دارم خواهر کوچیکم توی خونه تنهاست باید سریع برم پیشش )

3-میشه یه بار مصرف کنم دیگه نکنم ؟

هیچ کی تو دنیا نمی توند به شما اطمینان بدهد که مصرف یه بار مواد تورا معتاد نمیکنه اکثر جوانها فکر می کنند که مواد را یک بار برای سرگرمی وتفریح مصرف کنند هیچ مشکلی پیش نمی یاد ولی غافل از اینکه شاید همین یه بار امتحان کردن مواد به اعتیاد منجر بشود

4- کجا باشم؟کجا نباشم ؟

بیشتر معتادها اولین بار مواد را در جمعها ومهمانیهای دوستانه تجربه کرده اند که ترک سریع این جمع های آلوده به نفع شما نوجوان هاست واگر احساس کردی وبا خبر شدی که درآن جمع از این خبراست اصلا وارد نشو واگه نمی دونستی ورفتی ،،حتما آنجا راترک کن

5-بالاخره به کی حرفهامو بزنم ؟

معمولا نوجوانهایی که با پدر ومادرشون ارتباط نزدیک دارند وحرفهاشان را به آنها میزنند کمتر از بقیه دچار آسیب های اجتماعی و انحرافات و مشکلات اخلاقی میشوند .

6- از کی بپرسم ؟ بعضی از جوان ها از نعمت داشتن والدین محرومند، بعضی ها هم به علت حجب وحیا با پدر و مادراشون فاصله دارند واسه همین مسئله شانبا دوستاشان در میان میذارند ولی بهتره که به کلینیک های مشاوره  یا افراد مرتبط برند واطلاعات صحیح را  از آنها بگیرند

تصمیم گرفتم تا :

1-متکی به تصمیمات صحیح خودم باشم تا تصمیمات دیگران ،حتی اگه دیگران دوستان من باشند

2-نه گفتن همیشه بار منفی نداره ، اونو در خودم تقویت کنم

3-مواد مخدر رو یه بار هم تجربه نمی کنم چون از عاقبت اون بی اطلاعم

4-پیشنهادات غیر منطقی وغیر معقول روحتی اگه با اصرار زیاد هم باشه با لبخند و رفتار مؤدبانه ام نمی پذیرم

5-برای برطرف کردن مشکلاتم نیاز به مشورت وراهنمایی دارم وپدر ومادرم رو بعنوان مشاور انتخاب می کنم واگه به پدر و مادرم دسترسی نداشتم از افراد کارشناس  مربوطه استفاده می کنم .

بهترین روش تصمیم گیری، ارزیابی تمام انتخاب ها و سپس انتخاب تصمیمی که نه به خود و نه به دیگران آسیببرساند.

 جمع بندی مهارت تصمیم گیری

·         تصمیم گیری فعالانه بر مبنای آگاهی از حقایق کارهایی که می توان انجام داد که انتخاب را تحت تأثیر قرار دهد.

·          تصمیم گیری بر مبنای ارزیابی دقیق موقعیت ها

·          تعیین اهداف واقع بینانه

·          برنامه ریزی و پذیرش مسئولیت اعمال خود

·          آمادگی برای تغییر دادن تصمیم ها برای انطباق با موقعیت های جدید